Elst in jaartallen
'Elst in Jaartallen' bestaat uit een lange lijst van jaartallen van historische gebeurtenissen die van belang zijn geweest voor de ontwikkeling van Elst. De lijst is samengesteld door Henk Knol. De tijdvakindeling is gebaseerd op het werk van Commissie de Rooy. Aanvullingen zijn welkom: stuur ze op naar info@marithaime.nl
Tijdvak Jagers en Boeren, prehistorie tot 3000 v. CHR.
9500 v.Chr De Betuwe was een rivierdelta
Tijdvak Grieken en Romeinen, oudheid, In NL 50 v.Chr. tot 500 na Chr.
50 v. Chr vestiging van Bataven (komend vanuit regio Hessen)
1-9 na Chr Romeins veldheer Drusus in de Betuwe
50 na Chr eerste Romeinse tempel (Hercules Magusamus)
69 opstand van de Bataven met Julius Civilis
98 vondst van Romeinse diploma van soldaat, die met ontslag ging
±100 2e en grotere Romeinse Tempel
200-300 Betuwe raakt ontvolkt, komst van de Franken
Tijdvak Monniken en Ridders, de vroege middeleeuwen, 500 tot 1000
690 Willibrord in Nederland
720 Missionaris Werenfridus in de Betuwe
726 oudste document met vermelding van Elst; bouw eerste kerk
1000 uitbreiding van de kerk (St. Maarten)
±1000 verwoesting van de kerk (romaanse kerk)door de Noormannen
Tijdvak Steden en staten, hoge en late middeleeuwen, 1000 tot 1500
1100 – 1300 bedijking en ontginning
1213 5e Kruistocht
1260 document uit Deventer:paardenmarkt: eerste vermelding van Elst
1327 land- en dijkbrief van Graaf Reinard II van Gelre: instelling van Ambtman
±1437 bouw van kasteel de Parck ( 1819 sloop)
1484: uitbreiding van de kerk, de Grote kerk St, Werenfried
Tijdvak ontdekkers en hervormers, renaissance/reformatie, 1500 tot 1600
1502 slag bij Elden tussen Geldersen en Kleefsen
1534 op 13 augustus geeft Hertog Karel van Gelre opdracht tot de aanleg van de Grift. Veel
problemen met omwonenden
1578: Reformatie in de Betuwe
1588: Beeldenstorm in Elst en vernietiging van klooster in Eimeren
Tijdvak regenten en vorsten, de Gouden eeuw, 1600 tot 1700
1603 Aanleg van een schipbrug over de Rijn naar Arnhem
1607 begin aanleg de Grift (gereed 1610
1608 begin aanleg van de Grift. In 1910 gereed. Tol voor gebruik, w.o. de Trekschuit
(1610-1745).
1654 ontwikkeling tabaksteelt
1646 Huize de Park ( gesloopt in 1819)
1672 rampjaar: bezetting van regio door de Fransen Franse Generaal Turenne in de
Betuwe om vanuit Elden Arnhem te belegeren
1672 Koning Lodewijk de XIV in de Betuwe
1667 Opening Ambtshuis
1684 eerste(?) bewoning Schoonderlogt (burgemeester van Arnhem)
Tijdvak van pruiken en revoluties, de verlichting, 1700 - 1800
1701 verwoesting van de NH kerk door brand
1705 ingrijpende verbouwing van het Ambtshuis
1707 aanleg van ster voor het Ambtshuis
1719 begin aanbrengen van panelen van adel in het Ambtshuis
1740 op 23 december dijkdoorbraak bij de Klapstraat in Elden
1742 de Grift verzandde en wordt gesloten voor de scheepvaart
1784 grote overstroming
1795 inval Franssen/ vlucht van stadhouder Willen V
1796 verkiezing nationale vergadering/ einde van bevoorrechte positie van gereformeerde kerk
1798 scheiding der machten: bestuur/rechtspraak (einde van macht van de adel in zicht)
1799 grote overstroming
Tijdvak burgers en stoommachines, industrialisatie, 1800 - 1900
1800 sloop van de twee kastelen Parck en Mussenberg
1806 onderwijswet: nationaal stelsel van openbare scholen
1806 Republiek werd monarchie (koning Lodewijk Napoleon
1809 watersnood door Grote dijkdoorbraak bij Huize Voorburg in Elden
1809 bezoek van koning Lodewijk Napoleon
1810 overdracht van bestuur van Ambtman naar burgermeesters
(Mair en instelling gerechtshoven)
1811 Nederland ingelijfd bij Frankrijk. Invoering burgerlijke standregistratie
(iedereen moest een achternaam hebben)
1813 Elst wordt een zelfstandige gemeente. Lammert Mulder eerste burgemeester
1814 koning Willem I in de Betuwe
1814 bouw van Waterstaatskerk voor de katholieken
1816 Lammert Mulder, burgemeester van Elst, wordt tevens ad interim burgemeester van Elden
1818 nieuwe burgemeester: Mr .J. Vermasen
1821 bouw van RK lagere school
1824 nieuwe burgemeester: A.W. van IJsseldijk
1825 instelling polderdistrict
1838 ambt Over-Betuwe wordt polderdistrict
1840 nieuwe burgemeester L. Mossel / en volksplanting De Zuiling
1842 bouw van Waterstaatskerk (in 1907 gesloopt)
1848 census kiesrecht 1850: kiesschandaal Elst
1848 aanleg van de algemene begraafplaats aan de Valburgseweg
±1850 bouw van Boerderij Rijsenburg
1850 start van katholieke lijst voor de gemeenteraad
1851 gemeentewet van Thorbecke instelling gemeenteraden, colleges van B &Censuskiesrecht
1851 Leesinstelling tot nut en genoegen
1852 nieuwe burgemeester: H. Romer
1853 oprichting St. Vincentiusvereniging
1855 aanleg R.K.-kerkhof
1862 waterleiding
1866 uitbraak van cholera in Elden/ Elst
1868 -1895 grote agrarische depressie
1869 bouw van het gemeentehuis en burgergasthuis van de hervormde gemeente
1870 nieuwe burgemeester S.Gualtoherie van Weezel of G. baron van der Felsz?
1877 aanvang klooster- of meisjesschool
1880 nieuwe burgermeester R. van Pabst van Bingerden en oprichting prot, bewaarschool
1882 nieuwe burgemeester: G. baron hovell tot Westenflier
1883 oprichting ijsclub Elst ( tot 1885)
1879/06/15 opening van de spoorlijn Arnhem-Nijmegen, opening station Elst
1880 nieuwe burgemeester Jhr R van Palst van Bingerden
1882/11/02 opening spoorlijn Elst/Nijmegen - Geldermalsen (Betuwelijn)
1882/11/02 opening spoorlijn Amersfoort - Kesteren (tot 7 september 1944)
1884 opening spoorlijn
1885 spoorlijn naar Dordrecht (Elst rangeerterrein.
1886 gebouw van de Boerenbond
1887 spoorlijn naar Dordrecht, Elst rangeerterrein
1893 oprichting van fanfare korps La Harpa (tot 1900)
1891 begin van weekblad de Betuwe van drukkerij Herberts
1892 boter / stoomzuivelfabriek
1894 eerste Elster Paardenmarktverloting
1896 provinciale boerenbond
1898 kennismakingsbezoeken van kon. Moeder Emma en kon. Wilhelmina
1898 oprichting van toneelvereniging Kunst en Vermaak
1896 uitgeven van de Betuwe door drukkerij Herberts
1898 oprichting Electriciteitsfabriek Elistha
1898 oprichting Wielrijdersvereniging
1898 Coöperatie Boerenbond
1899 verharding eerste gemeenteweg
Tijdvak de wereldoorlogen, eerste helft 20ste eeuw, 1900 tot 1950
1900 afloop van de tabaksteelt en sterke ontwikkeling van fruitteelt
1902 opening Stoomvruchtensappenfabriek ‘TEO’ van J. Taminau
1902/02/04 oprichting van het Groene Kruis
1903 oprichting Veilingvereniging Over-Betuwe (VVOB)
1903 bouw christelijke school
1903 oprichting mannenkoor (in 1898 gemengd koor)
1904 bouw van het postkantoor (in 1980 gesloopt)
1904 oprichting boerenleenbank
1907/02/16 oprichting Betuwse Stoomtramweg-Maatschappij (BSM)
1908/12/04 BSM: opening tramlijn Arnhem (Elden) - Elst - Lent en Elst - Bemmel
1908 ingebruikname van de Nieuwe RK Werenfriduskerk
1909 oprichting Eendracht maakt macht (gymnastiek)
1909/09/01 BSM: opening tramlijn Arnhem (Elden) - Huissen - Bemmel -Lent
1910 oprichting van fanfare Juliana
1911 nieuwe burgemeester mr. Baron van Hövel tot Westenflier
1911 bezoek van Kon. Wilhelmina aan nationale fruittentoonstelling in Elst
1913 Oprichting van RK harmoniegezelschap St. Henricus
1913 oude waterpomp door nieuwe vervangen
1915 BSM: aanleg tramspoor over schipbrug Arnhem
1917 algemeen mannenkiesrecht / verzuiling ofwel toename van hokjesgeest
1917 financiële gelijkstelling openbaar en bijzonder onderwijs
1917 oprichting van ABTB (aartsdiocesane boeren- en tuindersbond)
1917 oprichting van CBTB
1918 oprichting RK middenstandsvereniging de Hanze
1919 opening van RK Verenigingsgebouw het Centrum
1920/03/08 beëindiging van de tramdienst Elden-Elst-Lent
1922 bezoek van Koningin Wilhelmina aan de Betuwe
1922 stemrecht voor vrouwen
1923.02.22 de BSM staakt het personenvervoer
1923 verkeerstelling langs de weg Arnhem-Nijmegen. Geteld worden: 153 automobielen, 66 motorijwielen en
850 rijwielen
1924/06/23 de boerderij aan de Huissensedijk wordt in brand geschoten bij een militaire oefening. De Boerderij wordt
geheel in de as gelegd. Dit ten gevolge van onenigheid tussen gemeenten Elst en Huissen over het feit wie de
kosten van het blussen voor zijn rekening zou moeten nemen.
1924 Boerenleenbank krijgt eigen kantoor in de Dorpsstraat
1926/07/31 oprichting sportvereniging Elistha (In jaren 20 was er al sprake van een vereniging Elistha, de zgn. ‘zwartjes’
naar de kleur van het tenue en was RK
1927 begin van ook biggen- en varkensmarktenmarkten in oostelijk deel van de Dorpsstraat
1929 oprichting Wit Gele kruis
1930 zwembad de Witte Steen
1930 oprichting RK SV Spero.
1931 nieuwe burgemeester W. de Leeuw
1933: oprichting Oranjecomité
1933 kleine herindeling Malburgen en de Praets
1935 BSM staakt het goederenvervoer; sluiting lijn Elst - Bemmel
1935 gemeente Elst besluit tot straatnaamgeving en huisnummering ( in Elden) De huisnummerbordjes
kosten 15 en 20 cent
1935/04/19 sluiting van de schipbrug Arnhem
1936 bezoek van Kon. Wilhelmina en prinses Juliana aan de Betuwe
1939 drie woningbouwverenigingen
1942 nieuwe burgemeester dr. Bruijnis
1944 overstroming van de Betuwe door doorbraak van de Drielse dijk door de Duitse bezetter;
1944 manneneiland Lent/Elst
1946 nieuwe burgemeester W. Klijn
1946-1968 wederopbouwperiode
1947 oprichting zaai- en pootgoedtelersvereniging Betuwe
1948 restauratie Grote Kerk
1949 aanleg industrieterrein de Aam
Tijdvak televisie en computer, 2e helft 20ste eeuw, 1950 tot heden
1950 zweminrichting De Pas en oprichting Elster Zwem-- & poloclub
1951 komst van Molukkers in Elst
1953 sloop van verwoeste Ambtshuis en nieuwbouw
1953 annexatie van polder Malburgen door Arnhem
1953 aanleg riolering
1954 opening nieuwe Ambtshuis
1954 oprichting CV Zet ’m op
1955 woningbouw Eshof
1956 vrouwen handelingsbekwaam
1958 oprichting Vrede en rust
1963 oprichting CV de Batsers
1960 oprichting Rijvereniging Elster Ponyclub
1960 oprichting wandelsportvereniging
1962 oprichting Budovereniging
1961 bouw van Molukse wijk
1966 annexatie van de Praets, Elden en Elderveld door Arnhem (2000 inwoners in een nacht van Elst naar Arnhem)
1966 aanleg gasleidingen
1966 oprichting van de Hofzangers en de VEKO (Vereniging Kindercarnavalsoptocht)
1967 waarnemend burgemeester W. Sweers, waarna E. Baron Hövell tot Westerflier
1967 Oranjecomité wordt Oranjevereniging
1968 oprichting Badminton Elst (BCE)
1968 oprichting van muziekvereniging PWA door fusie van RK Henricus en Juliana
1970 fusie van Veilingen
1971 plan voor luchthaven bij Elst
1971 oprichting tennisvereniging
1973 oprichting volleybalvereniging Gemini
1974 annexatie van buurtschap de Laar en Rijkerswoerd door Arnhem
1975 opening sporthal de Helster
1975 oprichting basketbalvereniging Unlimited
1976 Elst 1250
1975 oprichting Wervershove
1978/05/27 sluiting rangeerstation Elst
1979 ontdekking van een Romeinse vesting in Meinerswijk
1980 nieuwe burgemeester: Haye Galama
1980 oprichting tafeltennisvereniging Etac 80
1980/06/01 opening nieuwe station Elst aan de Aamsestraat
1981 oprichting schaakvereniging De Elster toren
1981 oprichting Tourclub Moraal (fietsclub)
1981 afbraak oude station Elst.
1983 terugkeer van de “blauwe steen” in de Dorpsstraat
1991 invoering 9-urige werkdag
1993 Rijksweg A 325
1984 beeldengroep het Gelderse Paard in de Dorpsstraat
1995 overdracht van grond naar Arnhem voor nieuwe woonwijk de Schuytgraaf
1996 annexatie van Lent en omgeving door Nijmegen
1998 besluitvorming over realisering Park Lingzegen tussen de stedelijke concentraties
2000 afbraak spoorlijn Vork - Ressen
2001 planontwikkeling voor Westeraam
2001 samenvoeging van gemeenten Valburg, Heteren en Elst tot nieuwe gemeente Overbetuwe.
2002 nieuwe burgemeester: mevrouw L. Tuijnman
2006 oprichting Hockeyclub HCOB
2007 opening Betuweroute Rotterdam-Zevenaar (-Oberhausen) door de Betuwe
2011 opening Boerderij Lingezegen in Park Lingezegen tussen de twee steden Arnhem/Nijmegen
2011: