Parochie St. Werenfridus: verschil tussen versies

=== 1802-1842 ===

[[Bestand:Taminiau p 188-189.jpg|miniatuur|Tekening van de eerste katholieke kerk in Elst na de reformatie. Links van de kerk het oude boerderijtje van de familie Peters (Blondje).<ref>Taminiau, 1946, Geschiedenis van Elst, tussen pp. 188 en 189.</ref>]]

 

 

Zijn opvolger werd in 1827 pastoor Roelofsen. Hij kende de situatie en maakte in de preek tijdens zijn eerste mis in Elst meteen duidelijk wat hij ervan dacht. “Je hebt een Vos weggejaagd, maar je hebt er een wolf voor teruggekregen.” Deze zin is nog generaties een gevleugelde uitspraak gebleven. Heel passend in de pastorale thematiek van herder en schapen. De schapen konden misschien een vos wegpesten, maar een wolf zeker niet. Het moest kortom maar eens afgelopen zijn met die eigengereide parochianen; de pastoor is de herder en het is de herder die de leiding heeft en niet de schapen.

 

Op 22 augustus 1827 werd een Koninklijk Besluit ondertekend dat vanaf 1829 verbood om binnen de bebouwde kom te begraven. Er moest een begraafplaats buiten het dorp aangelegd worden. Onder pastoor Roelofsen werd de huidige begraafplaats aan de Valburgseweg aangelegd, met kapel en doodgraverswoning. Nadien is de begraafplaats nog meerdere malen uitgebreid.

 

=== 1842-1908 ===

De parochie van Elst groeide zodanig, dat velen in de kerk geen plaats meer konden vinden tijdens de Missen, en soms met een plaats op het muurtje van de buren, de familie Peters, genoegen moesten nemen, alwaar zij van de preek weinig of niets konden verstaan. Om deze reden maakte pastoor Roelofsen zich sterk voor een nieuwe, grotere kerk. Deze werd gebouwd op een perceel enkele tientallen meters ten oosten van de bestaande kerk, op de plaats waar nu nog de kerk staat. Deze vierde St. Werenfriduskerk werd in 1841-42 gebouwd met steun van Rijkswaterstaat en wordt daarom de Waterstaatskerk genoemd.

 

Ook deze kerk was een eenvoudige driebeukige kerk, zij het dat de afwerkingen uitgevoerd waren in neoclassicistische stijl. De kerk had 440 zitplaatsen. Een groot deel van het meubilair uit de oude kerk werd meegenomen naar de nieuwe; zoals de preekstoel, het orgel, de koperen kaarsenkroon, de communiebank, doopvont en een deel van de banken.

Het altaar van deze kerk was vervaardigd door dhr. Hoornenman uit Elst naar het voorbeeld van het altaar in de kerk aan de Spinhuissteeg te Amsterdam, waar zijn broer pastoor was. In het hoogaltaar zien we in de ruimtes tussen de zuilen aan weerzijden van het tabernakel de beelden van St. Werenfridus en St. Willibrordus uit de oude kerk. Het lijkt erop dat het beeld van St. Willibrordus links staat, gezien de kleine mijter op dit beeld, wat betekent dat het beeld van St. Werenfridus rechts staat. Helaas valt dit net weg achter de kroonluchter. Op de pilaren zien we links en rechts van het priesterkoor de beelden van respectievelijk het Heilig Hart van Christus en het Heilig Hart van Maria. Deze beelden staan ook in de huidige kerk. Links, op een zuil voor het Heilig Hartbeeld, staat het beeld van de Heilige Antonius van Padua, dat ook in de huidige kerk terug te vinden is. Welk beeld er op de zuil daar tegenover staat is niet helemaal duidelijk. Het lijkt iets in de vooruit gestoken hand te houden, maar wat is ook onduidelijk. Op de zuil daarvoor is de fraai gedecoreerde preekstoel te zien. Waarschijnlijk is dit de preekstoel uit de oude kerk, want over een nieuwe is niets geschreven. De neoclassicistische voorgevel kende een fronton met daarin een gedenksteen. Deze gedenksteen bevindt zich nu tegen de buitengevel van de kerk aan de zijde van de Dorpsstraat.

 

Ondanks dat pastoor Roleofsen zich aankondigde als wolf, werd hij een zeer gerespecteerde pastoor. Tijdens zijn pastoraat werd ook in 1853 de bisschoppelijke hiërarchie hersteld en ging Elst weer bij het aartsbidsom Utrecht horen. Na een pastoraat van maar liefst 45 jaar overleed pastoor Roelofsen op 78-jarige leeftijd in november 1872. Hij kreeg een haast koninklijke uitvaart waarbij de hele parochie vertegenwoordigd was en als eerste priester werd hij op 9 november 1872 bijgezet in het priestergraf op ‘zijn’ begraafplaats.

 

Niet lang daarna werd de al drie jaar in Elst aanwezige kapelaan Lowes aangesteld als opvolger van pastoor Roelofsen. Waar pastoor Roelofsen ‘de krachtige en stoutmoedige’ genoemd zou kunnen worden, kan pastoor Lowes ‘de liefderijke en zachtmoedige’ genoemd worden. Hij had in pastoor Roelofsen een goede leermeester gehad. In zijn pastoraat had hij speciale aandacht voor de armen en het onderwijs. In 1876 liet hij naast de kerk een ‘zustershuis’ bouwen, waarin Zusters van Liefde uit ’s-Hertogenbosch een jaar later hun intrek namen en een meisjesschool aanvingen. In 1877 werd aan de andere kant van de kerk de pastorie gebouwd. Het zustershuis heeft de Tweede Wereldoorlog niet overleefd, de pastorie vinden we vandaag de dag nog links van de kerk. Pastoor Lowes overleed na acuut ziek te zijn geworden in 1891.

 

 

=== 1908-1944 ===

In 1901 kwam pastoor Logtenberg naar Elst om pastoor Dievelaar op te volgen als herder van de Elster katholieken. Na 60 jaar werd ook de fraaie Waterstaatskerk te klein. De Waterstaatskerk werd afgebroken en op deze plaats verrees een statige en grote neogotische kerk met 924 zitplaatsen – meer dan twee keer zoveel als de waterstaatskerk – die in 1908 ingewijd werd. Ook nu werden de preekstoel, het orgel, de communiebank en de doopvont, maar ook de twee zijaltaren uit de oude kerk meegenomen naar de nieuwe.

 

 

Pastoor Logtenberg heeft onder meer het tabernakel van de nieuwe kerk ontworpen, in samenspraak met de beroemde bouwmeester Mengelberg. De drie gebrandschilderde ramen achter het hoogaltaar tonen links de Geboorte van Christus, rechts de Aanbidding der wijzen en in het midden de Verlosser aan het Kruis. Deze overleefden helaas de oorlog niet. De kruiswegstaties, geschonken door een parochiaan, overleefden die wel en zijn in de huidige kerk terug te vinden.

In 1913 overleed pastoor Logtenberg. Pastoor Kool werd de nieuwe pastoor van Elst. Vanaf 1928 werd hij ook deken van het dekenaat Elst. Pastoor Kool liet de kerk verfraaien met een marmeren altaar en een nieuwe preekstoel, met daarop reliëfs die het leven van St. Werenfridus uitbeelden afkomstig uit het atelier van Pierre Cuypers. Ter gelegenheid van zijn zilveren priesterjubileum in 1917 kreeg hij een geheel nieuwe kerkvloer aangeboden. De zwarte en witte marmeren tegels op het priesterkoor vinden we ook in de huidige kerk terug.

 

In 1942 overleed pastoor-deken Kool. Hoe gewaardeerd pastoor-deken Kool was blijkt wel uit het feit dat bij zijn uitvaart 82 geestelijken aanwezig waren en de kerk overvol was. De door hem pas uitgebreide begraafplaats was versierd toen hij er in het priestergraf te ruste werd gelegd. Deze – samen met pastoor Roelofsen – belangrijkste pastoor uit de geschiedenis van de parochie werd opgevolgd door pastoor Van Esveld. Tijdens de Slag om Arnhem raakte de prachtige kerk ernstig beschadigd.

 

Na de oorlog werd besloten de kerk samen met het zustershuis af te breken en een heel nieuwe kerk te bouwen. Pastoor Van Esveld stierf kort na de oorlog in 1947 en pastoor Koning volgde hem op. Onder zijn leiding werd de nieuwe kerk gebouwd, die op Werenfridusdag (14 augustus) 1951 werd ingewijd door mgr. Johannes Olav Smit, oud-apostolisch vicaris in Noorwegen en vanaf 1928 kanunnik van de St. Pietersbasiliek in Rome.

In 1960 werd pastoor Lampe aangesteld als opvolger van pastoor Koning, die pastoor van Vilsteren werd. In de jaren 60 werden de eerste effecten van het Tweede Vaticaans Concilie (1962 – 1965) merkbaar in Elst. Kort na het concilie werd op het priesterkoor een tafel geplaatst vóór het altaar. Hierdoor werd het mogelijk de mis te vieren met het gezicht naar de parochianen. In 1969 werd het stenen altaar aangepast en geplaatst op een verhoging op de plaats van de tafel.

 

 

Bijna aansluitend aan de grote verbouwing van de kerk werd ook de pastorie verbouwd. Er woonden geen geestelijken meer in het gebouw, en nu kon het gebruikt gaan worden als parochiecentrum. De ruimtes werden verbouwd tot kantoor- en vergaderruimten en ook andere activiteiten konden er plaatsvinden.

In 1987 vierde pastor Gerlach zijn 40-jarig priesterfeest en bij die gelegenheid nam hij afscheid van de parochie. Een jaar later werd pastor Sales de nieuwe pastoor van Elst. Ook onder zijn bewind werd het woord ‘pastoor’ niet gebruikt. Pastor Sales was niet de leider, maar de begeleider van de Elster parochie, die ook in deze periode een democratische en door parochianen gerunde organisatie bleef.

 

In 2002 bestond de parochie St. Werenfridus 200 jaar en dit werd uitgebreid gevierd. In 2006 werd het 40-jarig priesterfeest van pastor Sales gevierd en een jaar later ging hij met emeritaat. Zijn opvolger werd pastoor Hermens. Het woord pastoor deed weer zijn intrede in Elst, al was dat voor velen wel heel erg wennen.

 

In 2010 fuseerde de parochie St. Werenfridus met zeven buurparochies tot de parochie St. Benedictus. Pastoraatsgroep en locatieraad zijn de opvolgers van het pastoraal team en parochiebestuur in de Elster geloofsgemeenschap. De parochianen houden vanaf nu de parochie echt draaiende. De verkozen parochieraad uit de jaren 80 bestaat al lang niet meer. De parochiële organisatie lijkt weer iets ‘professioneler’ te worden. Pastoor Hermens was ook genoodzaakt om alle kerken in de parochie in liturgisch opzicht meer op één lijn te krijgen. In 2011 werd de St. Werenfriduskerk in Elst door de bisschop aangewezen als eucharistisch centrum van de parochie, wat betekent dat er elke zondag op een vaste tijd een eucharistieviering is.

 

 

== Lijst van pastoors ==

 

== Lijst van proosten van het kapittel van de St. Werenfriduskerk ==

|+Proosten van het kapittel van St. Werenfridus

tot de Reformatie<ref>Taminiau, 1946, Geschiedenis van Elst, p. 29.</ref>

|Theodorus de Weijttenhorst

|}

Na de Reformatie verdween het kapittel als zodanig. De titel proost werd echter nog wel gedragen door een aantal personen tot na 1729. Deze dragers waren echter geen priesters maar wereldlijke, vaak adellijke, heren.

|+Proosten na de Reformatie<ref>Taminiau, 1946, Geschiedenis van Elst, pp. 38-39.</ref>

!jaar/perdiode

<references />

__INHOUD_DWINGEN__