Vergert (historisch)

Dit artikel is een beginnetje. De werkgroep doet haar best dit artikel van meer informatie te voorzien. Mocht u meer informatie hebben, dan kunt u contact opnemen met de werkgroep.

De Vergert is de oude naam van de Willemsstraat.[1] In de volksmond wordt hier echter het deel van de Willemsstraat ten zuiden van de Vlasstee mee bedoeld. Zo ook in dit artikel.

De naam gaat terug op een oude benaming voor een boomgaard: vergt of vergerd.[2] Als herinnering aan de historische aanduiding is de naam aangebracht op het pand Willemsstraat 40-42. De straatnaam Vergert is in de jaren 1980 gegeven aan de woonwijk die achter (westelijk van) de historische Vergert ligt.

Geschiedenis

 
Uitsnede van het kadastrale minuutplan (1832)[3] van het centrum van Elst. De bochtige Vergert is duidelijk zichtbaar, met rond de aansluiting met de Wuurdsche Straat de kolk.

Al in het begin van de 19e eeuw waren er woningen en boerderijen aanwezig aan deze zuidrand van Elst. Opvallend zijn de verschillende plassen. Dit zijn waarschijnlijk plekken waar zand gewonnen is voor de bouw of het bezanden van wegen. Dit water werd een kolk genoemd.

In 1910 zijn aan de westzijde van de straat vijf dubbele arbeiderswoningen gebouwd, vermoedelijk door de spoorwegen. Het noordelijkste ervan (in de bocht met de Vlasstee) is in de jaren 60 afgebroken. In de loop der jaren zijn de overige dubbele woningen telkenmale verbouwd en gemoderniseerd, waardoor de oorspronkelijke opzet niet altijd goed herkenbaar meer is.

Tegenover deze dubbele arbeiderswoningen stond aan de noordzijde van de kolk een drietal dezelfde huizen. Hiervan staat alleen het meest oostelijke nog (Willemsstraat 75).

De kolk werd door TEO gebruikt als dump voor met name de kersenpitten, die overbleven bij het productieproces. Tijdens de aanleg van de Lange Dreef in de jaren 1970 werden de lagen met pitten op de bodem van de inmiddels gedempte kolk teruggevonden.[4]

 
De Vergert met kolk, voor de Tweede Wereldoorlog. Het huis links is de huidige Willemsstraat 50.
 
Luchtfoto van de Vergert en omgeving op 12 september 1944. Bij de driesprong linksonder is de aansluiting met de Wuurdsestraat.
Bronnen, noten en/of referenties
  1. Zie het kadastrale minuutplan, gemeente Elst, sectie I, tweede blad.
  2. M. Schönfeld, 1950: Veldnamen in Nederland, p. 80.
  3. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / MIN05055I02.
  4. Ooggetuigenverslag van Herman Peters van Nijenhof.